Bahçeşehir'in 'sultanına' koruma

Dünyada yalnızca İstanbul Bahçeşehir'de yetiştiği belirlenen 23 endemik bitki türünden biri olan ve tehdit altında bulunduğu belirlenen "Sultan Pelemiri" (cephalaria tuteliana) için koruma eylem planı hazırlanacak.

İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Neriman Özhatay, yaptığı açıklamada, "Sultan Pelemiri"nin dünyada yalnızca İstanbul'da Ispartakule Vadisi ve Yarımburgaz mağaralarında yetiştiğini belirtti.

Türün korunmasına yönelik Doğa Koruma ve Milli Parklar İstanbul Şube Müdürlüğü, akademisyenler, Başakşehir Belediyesi ve ilgili inşaat firmalarının yetkililerinin iş birliği ile koruma altına alınacak bölgelerin kararlaştırıldığını ve eylem planı hazırlanması için çalışmalara başlandığını aktaran Özhatay, şu bilgileri verdi:

"Türkiye doğal bitki türleri bakımından çok zengin bir ülkedir. Floristik zenginliği ile ünlü olan ülkemizde son çalışmalara göre 10 bin bitki türü vardır ve bunlardan 3 bin 500 kadarı endemiktir. Diğer deyişle yeryüzünde başka bir yerde doğal olarak yetişmeyen bitki türleridir. İstanbul'un endemik bitki türlerini adedi 41'dir ve bu endemik türlerden 23 tanesi ise yeryüzünde sadece İstanbul'da yetişen dar yayılışlı türlerdir.

Boğaziçi keteni ( linum tauricum subsp. bosphori), Kilyos moru (centaure kileae), circium polycephalum gibi. Bugünkü bilgilerimize göre bu bitkiler sadece İstanbul'da yetişiyor. İstanbul'daki aşırı büyüme nedeniyle bunların hepsi tehdit altında. İstanbul'a endemik ve dar yayılışlı bitki türlerinden biri olan Sultan Pelemiri, yalnızca kireç taşlı topraklarda, Bahçeşehir ve çevresindeki alanlarda doğal olarak yetişiyor ve yaşam alanları alandaki yapılaşma nedeniyle gittikçe daralıyor. Dünyada sadece burada yetiştiği bilinmiyor ve yetiştiği alanların büyük bi kısmı yapılaşma baskısı altında."

Özhatay, Orman ve Su İşleri Bakanlığının "Tür Eylem Planı" projesi kapsamında İstanbul için Sultan Pelemiri türünün koruma altına alınmasının kararlaştırıldığını belirterek, türün korunması ve tanıtımı amacıyla Doğa Koruma ve Milli Parklar İstanbul Şube Müdürlüğü, akademisyenler, yerel yönetimler ve ilgili kuruluşların katılımıyla toplantılar yapılacağını ifade etti.

Prof. Dr. Neriman Özhatay, "Proje çalışmaları 3 ay önce başladı. 5 yıllık bir plan yapılacak.Tanımadan koruma mümkün değil. Bu nedenle öncelikle bu türü tanıtmamız gerekiyor" diye konuştu.

Prof. Dr. Betül Tutel'in ismini taşıyor

Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünden bilimsel adı Cephalaria tuteliana olan Sultan Pelemiri ile ilgili verilen bilgilere göre, "cephalaria" ismi Yunanca (Kafa/Kephale) kelimesinden geliyor.

Bu cinste çiçekler baş şeklindeki çiçek tablasında sık şekilde yer alıyor. Dünyada 94, Türkiye'de ise 39 tür, 1 alt tür ve 1 varyete olmak üzere 41 çeşidi yetişiyor. Bu 41 çeşitten 25'i ise endemik.

Cephalaria türlerinin yayılışları incelendiğinde birbirinden bağımsız iki farklı alan dikkati çekiyor. Bu iki alandan biri Afrika kıtasının güneyindeki Kap bölgesi. Bu alanda yetişen 16 tür sadece buraya özgü ve ikinci alan olan Holarctic Kingdom'da yetişmiyor.

1996 yılında İstanbul Bahçeşehir-Kıraç'ta bir cephalaria örneği toplandı. Bilimsel çalışmalar sonucu toplanan bu bitkinin bilim dünyası için yeni bir tür olduğuna karar verildi. Daha sonra bitkiye İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Emekli Öğretim üyesi Prof. Dr. Betül Tutel'in adı verilerek 2005 yılında "cephalaria tuteliana" olarak yayımlandı ve bitki bilimi dünyasına yurt dışında basılan bilimsel bir dergide tanıtıldı.

www.yenişafak.com.tr

10-11-2014